Hukuk sistemimizde 4 tür nafaka bulunmaktadır. Bunlar tedbir nafakası yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakası şeklindedir. Nafaka davaları Aile Mahkemelerinde açılmakta olup Aile Mahkemelerinin bulunmadığı Yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri Aile Mahkemesi sıfatıyla bu davalara bakmaktadır.
Hukuk sistemimizde nafaka hususu 4721 sayılı Medeni Kanun’unda düzenlenmiştir. Nafaka genellikle boşanma davalarında olmak üzere bazen de yoksul duruma düşen altsoy, üstsoy veya yansoy lehine hükmedilen mali olarak daha iyi durumda olan tarafın diğer tarafa ödemek durumunda kaldığı ödemenin adıdır.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası taraflar arasında boşanma davası devam ederken veya mahkemenin yargılama neticesinde vermiş olduğu ayrılık kararı neticesinde ayrılık sürecinde eşlerden mali olarak daha iyi durumda olanın diğer eşin temel ihtiyaçları olan barınma, geçinme, ortak çocuk varsa çocukların korunma ve bakımına ilişkin giderleri karşılamak için yapılan ödemedir. Tedbir nafakasının miktarı tarafların mali durumu dikkate alınarak hakim tarafından tarafların kusur durumuna bakılmadan belirlenir. Ortak çocuk için nafaka talep edilebilmesi için çocuğun 18 yaşını doldurmamış olması gerekmektedir.
Ayrıca ayrı yaşayan eşler arasında da boşanma veya ayrılık davası açılmadan tedbir nafakası talebi ile dava açılabilir. Bu davanın açılabilmesi için aralarında resmi bir evlilik bulunan eşlerin ayrı yaşıyor olması ve nafaka talebinde bulunan kişinin ayrı yaşamak için haklı bir nedeninin bulunması gerekmektedir.
Tedbir nafakası geçici nitelikte bir nafaka türü olup genel olarak boşanma davasının kesinleşmesi ile eşler arasında ödenen nafaka yoksulluk nafakasına ortak çocuk için ödenen nafaka da iştirak nafakasına dönüşerek devam etmektedir.
Yoksulluk Nafakası
Bu nafaka türü 4721 sayılı TMK 175 hükmünde açıkça düzenlenmiştir. Kanun hükmünü incelediğimizde taraflar arasında devam eden bir boşanma davasının boşanma ile sonuçlanması ve kesinleşmesi, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan tarafın ağır kusurlu olmaması şartıyla diğer taraftan mali gücü oranında alacağı nafaka türü olarak ifade edilmektedir. Yoksulluk nafakası lehine nafaka hükmedilen tarafın durumunda değişiklik olmadığı sürece süresiz olarak hükmedilir.
Boşanma davası neticesinde lehine yoksulluk nafakası hükmedilecek tarafın boşanmada eşit kusurlu veya kusursuz olması gerekmektedir. Kanun tanımında da ifade edildiği üzere ağır kusurlu eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilmez. Yoksulluk nafakasına hükmedilirken nafaka yükümlüsünün kusur durumuna bakılmaz.
| Lehine yoksulluk nafakası hükmedilecek tarafın boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olması gerekmektedir. Yani evlilik sürecinde sahip olduğu şartlardan daha kötü duruma düşecek olması gerekmektedir.
Boşanma davasında hükmedilecek nafaka miktarı tarafların talep miktarından fazla olmamak şartıyla aleyhine nafakaya hükmedilecek kişinin sosyal ve ekonomik durumuna göre hakim tarafından uygun miktarda belirlenir.
Yoksulluk nafakası talep şartına bağlı olup talep olmadan hakim re’sen yoksulluk nafakasına hükmedemez. Boşanma ile talep edilmeyen yoksulluk nafakası boşanma davasının kesinleşmesinden sonraki bir yıl içinde açılacak ayrı bir dava ile de talep edilebilir.
Yoksulluk nafakası miktarının zamanla enflasyon karşısında değer kaybetmesi durumunda yoksulluk nafakasının arttırılması için nafakanın arttırılması davası açılabilir.
İştirak Nafakası
Boşanma davasının devamı sürecinde velayeti alan taraf lehine çocuğun bakım ve eğitim giderleri için hükmedilen tedbir nafakası boşanma davasının kesinleşmesi ile iştirak nafakası olarak devam eden nafaka türüdür. İştirak nafakası çocuğun ergin olmasına(18 yaşını doldurmasına) kadar devam eder.
Nafaka miktarı; nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumu ile çocuğun yaşı eğitim durumu ve çocuk için yapılan bakım giderleri göz önünde bulundurularak hakim tarafından re’sen belirlenir. Boşanma anında iştirak nafakasına hükmedilmemiş ise bile her zaman velayeti kendisinde olan taraf iştirak nafakası talebi ile dava açma hakkına sahiptir.
Sonradan açılan iştirak nafakası talepli davada nafakanın başlangıç tarihi dava tarihidir. Yine iştirak nafakasının zamanla enflasyon karşısında değer kaybetmesi nedeniyle iştirak nafakasının arttırılması davası açılabilir. Bu dava neticesinde nafakanın arttırılmasına ilişkin hüküm nafaka arttırma davasının açıldığı dava tarihi itibariyle uygulanır.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası yoksulluğa düşmüş olan üstsoy ve altsoy ile kardeşlerin yardım nafakası talep etme hakları bulunmaktadır. Hukuk sistemimizde en çok karşılaşılan yardım nafakası davaları altsoy yani çocukların anne ve/veya babaya karşı açmış oldukları yardım nafakası davasıdır.
Yukarıda da belirttiğimiz üzere iştirak nafakası 18 yaşına kadar devam etmekte olup 18 yaşından sonra eğitimine devam eden ergin çocuğun eğitim ve diğer bakım yükümlülüğünü medeni kanunumuzca anne babaya yüklenmesi nedeniyle 18 yaşını dolduran çocuğun anne ve/veya babaya karşı yardım nafakası talepli yardım nafakası davası açma hakkı bulunmaktadır.
| Yardım nafakası çocuğun eğitiminin devam etmesi süresince devam etmekte olup nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumu ve nafaka talep eden çocuğun ihtiyaçları dikkate alınarak nafaka miktarı hakim tarafından belirlenir. Yardım nafakası davasında hükmedilen nafaka miktarı dava tarihi itibariyle başlamaktadır.
Yukarıda açıklanan bilgiler konuya ilişkin genel nitelikli bilgiler olup unutulmamalıdır ki her somut olayda izlenecek hukuki yollar farklı olabilir bu nedenle yukarıda verilen bilgileri izlenecek yolda genel bir açıklama olarak değerlendirmenizi ve somut olayınıza ilişkin detaylı bilgilendirme için tarafımızla iletişime geçmenizi öneririz.